Պերճ Պռոշյանի հուշիկը Աբովյանի մասին

Արժեր առանց հիշողության չթողնել Երևանի դպրոցի տեսչի գալուստը: Ամառն է, հուլիսի տժտժան շոգերն են, բայց մենք սովորում ենք: Կրակ էլ որ թափվեր երկնքից, Շաբոն (այսպես էր կոչում ռամկությունը մեր վարժապետ Շապուհին) մեզ արձակողը չէր: Գոնե պարապմունքը պակասացներ.-ոչ, Շապուհի համար ամառ- ձմեռ չկար: Ձմեռներն «Ամենափրկիչ» կոչված եկեղեցու արևելա-հյուսիսային խարխուլ ավերակումն էր փոշեխեղդ անում մեզ, ամառը` նույն եկեղեցու հյուսիսային պատի երկարությամբը, կամ արևմտյան բակի տերևաշատ նալբանդենի, կամ չինարի կոչված թեղի ծառի հովանու ներքևն էր քրտնքախաշ անելով, վաղ առավոտից մինչև ուշ երեկոն, հոգիներս հանում, դաս տալիս: Մոռացա ասել, որ իր գալստյան առաջին ձմեռը, «Ռուբ» մականվանյալ Ղափանցոնց Ստեփանի գոմի օդումն էր թրքահոտությունը մեզ խեղդում: Զուգադիպությանն ենք պարտական, որ այն դժոխքից ազատվեցինք: Դեպքն աննշան է, բայց ծիծաղաշարժ լինելու պատճառով պատմելն աղալի և արժան է: Չամչյանի քերականության վերա ենք, հոլովում ենք «Գետ, գետո, գետով»: Ողորմածիկ «Ռուբ» Ստեփանը նստել է մի անկողնում և ապշած լսում է: Մեկել, միամտաբար, Շապուհ վարժապետը հրամայում է մեկին հոլովել «Ռուբ», որ նշանակում է մաթ, բաքմազ, խաղողի օշարակ: Աշակերտներս փռթկացնում, ծիծաղում ենք: Վարժապետը չիմացած բանի էությունը, սաստիկ բարկանում է և հրամայում Ռուբ բառը հոլովել: -Ուղղական` Ռուբ, սեռական` Ռբոյ, տրական…. — Վա′յ, ես ձեր… Աշտարակցու օրհնություններ` մեկս-մեկու հետևից թափում է ուսուցչի, նրան մեր գյուղը բերողի և աշակերտներիս հասցեին` ծերունի «Ռուբ» Ստեփան ափերը (հայրիկ, պատվանուն) և գավազանի հարվածներով մեզ և ուսուցչին դուրս է քշում, ձյունի երեսն անում: Շատ ուշ հասկացավ պարզամիտ վարժապետն յուր սխալը, բայց զուր, նա ոչինչ կերպիվ Ստեփանին չկարաց համոզել, թե ինքն անգիտությամբ իբրև օտարական, չի հասկացել անպատվաբեր բառի ծաղրական լինելը: Գանք մեր պատմության շարունակությանը: Չեմ հիշում` առաջիկա՞, թե երկրորդ տարու ամառը, հանկարծ մեր վարժապետը լեղապատառ ներս է ընկնում մեր բացօթյա ուսումնարանն ու գոռում. ուղղվեցե′ք, կարգի ընկե′ք, փայտի նման տեղներդ չորացե′ք, վայր թափեցե′ք, Երևանի թագավորական վարժարանի մեծն եկել է, հենց հիմի էստեղ կլինի, ձեզ հարցմունքներ կանի, վայ նրան, ով որ մի տառում սխալվել է, ճիպոտի տակին կմահացնեմ: Խեղճ Շապուհը տերևի պես դողում է, գույնը դեղին քրքումի (զաֆրան) է փոխվել,